محققان دانشکده برق دانشگاه تهران با ساخت یک نانو ابزار الکترونیکی، روشی جدید برای تشخیص انتشار سرطان به بافت‌های دیگر ابداع کردند.
به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از ستاد ویژه توسعه فناوری نانو، تشخیص مراحل مختلف سرطان از دیدگاه میزان پیشرفت آن، یکی از مباحث مهم در علم پزشکی است، زیرا می‌تواند علاوه بر تشخیص، به پیشگیری از آن نیز کمک شایانی کند. تشخیص انتشار سرطان به بافت‌های دیگر بدن یا به اصطلاح علمی متاستاز شدن، اهمیت ویژه‌ای در درمان این بیماری دارد.
در حال حاضر روش‌های مختلفی برای تشخیص انتشار سرطان به بافت‌های دیگر بدن مورد استفاده قرار می‌گیرند که اغلب کم‌دقت و زمان‌بر هستند. اما محققان کشورمان به تازگی موفق به طراحی، ساخت و تجاری‌سازی دستگاهی برای بررسی انتشار سرطان به بافت‌های دیگر شده‌اند.
محمد عبدالاحد، عضو هیات علمی دانشکده مهندسی برق و کامپیوتر دانشگاه تهران، در خصوص چگونگی تبدیل ایده اولیه این پژوهش به ساخت دستگاه مربوطه و سپس تجاری‌سازی این نانوابزار الکترونیکی گفت: در سال ۱۳۹۳ با ارائه ایده یک نوع حسگر مورد استفاده در حوزه دارو در برنامه طرح‌های نوآورانه یا نانومچ شرکت کردم و انتخاب شدم.
عضو هیات علمی دانشگاه تهران گفت: در همان زمان ایده طراحی یک کیت الکترونیکی برای تشخیص انتشار سرطان به بافت‌های دیگر مطرح شد که ستاد نانو نیز حمایت از این طرح در قالب برنامه‌های حمایتی نانومچ را اعلام کرد.
وی ادامه داد: سپس مراحل پیاده‌سازی ایده را آغاز کردیم و ابتدا آزمون‌های سلولی و پس از موفقیت آزمون‌های بالینی انجام گرفت و در نهایت موفق به ساخت کیت الکترونیکی تشخیص متاستاز شدیم.
عبدالاحد افزود: هم اکنون روی سه موضوع متمرکز هستیم؛ اول، بازاریابی که با جدیت زیادی در حال پیگیری آن هستیم. موضوع دوم، بحث افزایش قابلیت دستگاه از جنبه تعداد نمونه‌ها، یعنی تعداد نمونه‌هایی که دستگاه به طور همزمان قادر است، مورد آزمایش قرار دهد را افزایش دهیم؛ سوم، نیز بحث انواع سرطان است.
وی افزود: دستگاه کنونی قادر به تشخیص متاستاز شدن سرطان پستان است که ما درصددیم قابلیت این دستگاه از حیث تشخیص متاستاز شدن انواع سرطان بهبود بخشیم.
عضو هیات علمی دانشگاه تهران هزینه بالا و زمان‌بر بودن تشخیص را دو عیب اساسی روش‌های رایج تشخیص متاساتاز شدن سرطان دانست و افزود: روش‌های رایج مورد استفاده در تشخیص متاستاز شدن سرطان از یک سری شناساگرهای زیستی استفاده می‌کنند که این روش‌ها علاوه بر اینکه گران و کند است، از دقت بالایی نیز برخوردار نیست.
وی گفت: اما کیت ساخته شده در این طرح، حتی حضور یک سلول سرطانی در بافت را نیز تشخیص می‌دهد. در چند مورد مشاهده شده که دستگاه ساخته‌شده نتیجه آزمون تشخیص سرطان را مثبت اعلام کرده درحالی‌که روش‌های رایج نتیجه را منفی اعلام کرده‌اند اما با انجام آزمون‌های تکمیلی مشخص شده است بیمار درگیر سرطان بوده و دستگاه ما به‌خوبی توانسته این موضوع را تشخیص دهد.
عبدالاحد خاطرنشان کرد: یکی از مزایای استفاده از کیت ساخته شده این است که از بافت زنده برای تشخیص استفاده می‌کند و این بافت را می‌توان برای انجام آزمون‌های تکمیلی دیگر مورد استفاده قرار داد. این در حالی است که در روش‌های رایج بافت زنده در حین انجام مراحل آماده‌سازی دچار مرگ می‌شود. تاکنون آزمون تشخیص متاستاز شدن را برای ۲۰۰ بیمار انجام دادیم که در مواردی که بیمار درگیر با سرطان بود، دستگاه ما توانست حضور سلول سرطانی در بافت را به‌خوبی تشخیص دهد.
وی در خصوص این تحقیقات حاصل تلاش‌های محمد عبدالاحد، عضو هیأت علمی دانشگاه تهران، محمدعلی خیامیان و میلاد قارونی دانشجویان مقطع دکتری و محمد سعید نیک‌شعار، سعید انصاریان و محمد ثقفی، دانشجویان مقطع کارشناسی ارشد این دانشگاه است. نتایج این کار در مجله Nature Communications با ضریب تأثیر ۱۳.۰۹۲ (سال ۲۰۱۷) منتشر شده است.
از این پژوهش یک مقاله در ژورنال معتبر بین‌المللی nature Communications منتشر شده و پنج اختراع نیز در اداره اختراعات ایالات‌متحده به ثبت رسیده است.
