پژوهشگران دانشگاه صنعتی امیرکبیر با استفاده از مایعات یونی تثبیت‌شده روی نانوذرات روش‌های جدیدی برای سنتز مواد موثره ۴ داروی مورد نیاز صنایع داروسازی کشور را ارائه کردند.
به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از دانشگاه صنعتی امیرکبیر، دکتر محمدهادی قاسمی از محققان طرح با بیان اینکه این پژوهش در قالب رساله دکتری با عنوان «اثرسینرژیک مایعات یونی و نانوکاتالیست‌ها در سنتز مواد اولیه داروهای «آداپالن»، «ترانیل‌سیپرومین سولفات»، «بتاهیستین دی هیدروکلرید» و «پرامی پکسول دی هیدروکلرید» اجرایی شده است، گفت: در این پروژه ابتدا سنتز کامل مواد اولیه دارویی آداپالن، ترانیل‌سیپرومین، بتا هیستینو پرامی پکسول مورد بررسی جامع قرار گرفت.
وی ادامه داد: سپس مرحله سخت و دشوار در سنتز هر یک از این مواد، با استفاده از مایعات یونی تثبیت شده روی نانو ذرات مورد بررسی و آزمایش قرار گرفت.
قاسمی تاکید کرد: دسترسی به واسط‌های شیمیایی تجاری و ارزان‌قیمت، شرایط ملایم واکنش‌های شیمیایی، تعداد مراحل سنتز، میزان خلوص محصول، میزان مصرف در کشور، هزینه واردات و در نهایت توجیه اقتصادی تولید بر مبنای مواد شیمیایی و حلال‌های مورد استفاده، از جمله ملاک‌های ما در انتخاب این ۴ مواد اولیه دارویی بوده است.
به گفته این محقق داروی «آداپالن» برای درمان آکنه، «ترانیل سیپرومین سولفات» برای درمان افسردگی‌های شدید، «بتاهیستین دی هیدروکلرید» برای درمان حملات سرگیجه (بیماری منییر) و داروی «پرامی پکسول دی هیدروکلرید» برای بیماران مبتلا به پارکینسون تجویز می‌شود.
این محقق یادآور شد: در این پروژه ابتدا مطالعات جامعی بر روی انواع روش‌های سنتز این ۴ ماده اولیه دارویی از طریق بررسی مقالات علمی و پتنت‌ها صورت گرفت و پس از تحلیل و بررسی انواع روش‌های سنتزی و انتخاب بهترین روش‌ها، فعالیت‌های آزمایشگاهی در دو فاز علمی و صنعتی انجام شد.
قاسمی با اشاره به مطالعات انجام شده در فاز معطوف به صنعت، اظهار کرد: در این فاز مواد اولیه دارویی از واسط‌های تجاری در مقیاس افزایش‌یافته تولید شد و مطابق استانداردهای فارماکوپه USP خالص‌سازی شدند.
این دانش‌آموخته دانشگاه صنعتی امیرکبیر اضافه کرد: در فاز علمی نیز در این پروژه تلاش شد با استفاده از مایعات یونی تثبیت‌شده روی نانوذرات، مراحل دشوار در سنتز این مولکول‌ها تسهیل شود.
وی یادآور شد: این مراحل شامل مرحله «جفت‌شدن کربن-کربن در آداپالن»، «سیکلوپروپان‌دارکردن در ترانیل سیپرومین سولفات»، «افزایش مایکل در بتاهیستین» و «N-پروپیل‌دارکردن آمین در پرامیپکسول دی‌هیدروکلرید» تعریف شد.
قاسمی خاطرنشان کرد: در این فاز، پس از بررسی مکانیسم واکنش مورد نظر، نسبت به طراحی و تولید کاتالیست مورد نیاز اقدام شد و پس از تولید و آنالیز ساختار سیستم کاتالیستی، کاربرد آن در سنتز مرحله دشوار در سنتز مواد اولیه دارویی مورد بررسی قرار گرفت.
وی با تاکید بر اینکه آنالیز ساختاری نانوذرات سنتزشده با به‌کارگیری FT-IR، XRD، SEM، TEM، TGA و BET انجام شد، گفت: علاوه بر آن مطالعات ما از پایگاه‌های داده‌های علمی نشان داد که برخی از روش‌های سنتز مولکول‌های این ۴ دارو کاملا جدید و بدیع است.
قاسمی افزود: نتایج این پژوهش در قالب ۴ دانش فنی سنتز مواد اولیه دارویی، ۵ مقاله ISI، یک مقاله علمی-پژوهشی، ۲ ثبت اختراع داخلی و ۶ سمینار داخلی و بین‌المللی منتشر شده است.
محقق این طرح با تاکید بر اینکه در این پژوهش موفق به تولید ۴ ماده اولیه دارویی «آداپالن»، «ترانیل‌سیپرومین سولفات»، «بتاهیستین دی هیدروکلرید» و «پرامی پکسول دی هیدروکلرید» شدیم، از ارائه دانش فنی سنتز این مواد موثره به یکی از شرکت‌های دارویی کشور خبر داد.
به گفته وی با توجه به دسترسی تجاری به حد واسط‌های شیمیایی در داخل، هر چهار ماده اولیه دارویی دارای پتانسیل تولید در مقیاس‌های بالاتر هستند، و با توجه به میزان مصرف نسبتا کم و ارزش افزوده بالای این مولکول‌ها،نیاز سالانه صنایع دارویی کشور به این مواد با تولید در مقیاس «بنچ» مرتفع می‌شود.
وی خاطر نشان کرد: در حال حاضر دانش فنی تولید این ۴ ماده اولیه دارویی در اختیار صنایع دارویی کشور قرار گرفته است.
پروژه «اثر سینرژیک مایعات یونی و نانوکاتالیست‌ها در سنتز مواد اولیه داروهای آداپالن، ترانیل سیپرومین، بتاهیستین و پرامی پکسول» در قالب رساله دکتر محمد هادی قاسمی و با راهنمایی دکتر الهه کوثری و به مشاوره دکتر عباس شفیعی و سید کیومرث حسینی در دانشگاه صنعتی امیرکبیر اجرایی شد.
این ۴ ماده اولیه دارویی به دلیل نیاز صنایع دارویی کشور از فراخوان چهارم معاونت غذا دارو وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی انتخاب شدند.
